Wszyscy intuicyjnie wiemy, czym jest państwo. Ujęcie teoretyczne zagadnienia zmieniało się na przestrzeni wieków. Dziś najogólniej uznaje się je za główną zorganizowaną władzę polityczną w społeczeństwie. Jest to instytucja, która ma wyłączne prawo do posługiwania się siłą w obrębie danego terytorium, które obejmuje swoim zakresem. Sprawuje władzę w sposób wyłączny.
Istnieje kilka teorii na temat pochodzenia państwa. Wśród nich są:
teistyczna – twierdząca, że władza ma pochodzenie nadprzyrodzone, boskie.
patriarchalna – postulujące obraz państwa jako rodziny z ojcem, czyli monarchą, na czele.
umowa społeczna – traktująca państwo jako układ zawarty między ludźmi.
funkcjonalna – mówiąca, że głównym celem i powodem powołania państwa jest zaspokojenie ludzkich potrzeb i instytucja ta ma charakter czysto instrumentalny.
Można uznawać różne teorie, jednak faktem jest, że państwo to główny komponent naszego życia w społeczeństwie i powinniśmy uznawać jego wartości (chyba, że jesteśmy reprezentantami idei anarchizmu, postulującej usunięcie instytucji państwa na rzecz jednostkowej i kolektywnej wolności od ucisku).
Składniki konstytutywne państwa to: ludność, terytorium i władza publiczna. Państwo uznawane jest za suwerenne, czyli mogące samodzielnie decydować o sobie, gdy spełnia trzy warunki: samodzielność gospodarczą, samodzielność militarną i samodzielność kulturową. Tylko wtedy możemy stwierdzić, że suwerenność danego państwa nie jest ograniczona przez żadne siły zewnętrzne. Z biegiem lat wymogi te uległy znacznemu rozluźnieniu, bowiem wiele fundamentalnych dla funkcjonowania społeczeństwa decyzji ustalanych jest dzisiaj na poziomie międzynarodowym. Takie zagadnienia jak gospodarka od lat należą do kategorii zagadnień globalnych. Tylko wspólnie podejmowane działania umożliwiają owocną współpracę. Żyjemy w globalnej wiosce, współczesne stosunki między państwami wyróżnia ścisłe powiązanie. Wlicza się w to także rywalizacja. Jednak przede wszystkim, jest to pole do wzajemnej integracji, powoływania takich organizacji jak na przykład Unia Europejska.
Obecnie coraz częściej w dyskursie o charakterze neoliberalnym mówi się o konieczności demontażu państwa. Jednak faktem jest, że brak ingerencji w rynek sprzyja nie tyle gospodarczemu wzrostowi, co umocnieniu układów oligarchicznych, czyli korzystnych dla osób bogatych. Brak kontroli stwarza zagrożenie korupcją, powiązaniami polityki z biznesem, a także pogłębieniu się nierówności społecznych. Można więc wnioskować, że jeśli chcemy mówić o stabilnej demokracji, trzeba w ten plan uwzględnić silne państwo.
Proces tworzenia się mapy politycznej jest skomplikowany. Na przestrzeni wieków jedne państwa powstają, inne znikają. Jednak to, co pozostaje, to idea państwa jako taka.
Podstawy funkcjonowania współczesnego państwa.
