Stosunek pracy jest specyficznym rodzajem więzi prawnej łączącej pracownika z pracodawcą. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy powstaje na mocy: umowy o pracę, mianowania, wyboru, powołania lub spółdzielczej umowy o pracę. Zakończenie stosunku pracy może nastąpić poprzez jego rozwiązanie lub wygaśnięcie.
Rozwiązanie umowy
W art. 30 § 1 Kodeksu pracy wprost wymieniono sytuacje powodujące rozwiązanie stosunku pracy i jest to:
1) zawarcie między stronami porozumienia rozwiązującego,
2) wypowiedzenie umowy o pracę,
3) zwolnienie bez zachowania okresu wypowiedzenia (tzw. tryb dyscyplinarny),
4) upływ okresu, na który zawarto umowę.
W przypadku decyzji o potrzebie zakończenia umowy, najlepszym rozwiązaniem jest zawarcie stosownego porozumienia. W jego ramach można bowiem swobodnie ukształtować zasady i warunki rozwiązania stosunku pracy, przewidując np. termin rozwiązania oraz wzajemne zobowiązania stron. Wypowiedzenie umowy o pracę https://finanse.net.pl/wypowiedzenie-umowy-o-prace/ z zachowaniem terminu wypowiedzenia wiąże się z kolei z obowiązkiem zastosowania się do szczególnych wymagań nakładanych na strony przepisami prawa, będą to m. in. wskazanie przyczyny wypowiedzenia w przypadku złożenia oświadczenia pracownikowi zatrudnionemu na czas nieokreślony czy obowiązek konsultacji zamiaru rozwiązania umowy z organizacjami związkowymi. Najbardziej dotkliwym jest z pewnością tryb dyscyplinarny, z którego można skorzystać wyłącznie w ściśle określonych przypadkach.
Wobec niezgodnego z prawem lub bezzasadnego rozwiązania stosunku pracy, stronom umowy przysługuje prawo wniesienia odwołania do sądu pracy. Odwołanie należy złożyć w terminie 21 dni od wypowiedzenia lub dyscyplinarnego zwolnienia. Pracownik może wówczas domagać się odpowiednio: uznania bezskuteczności wypowiedzenia, przywrócenia do pracy lub odszkodowania.
Wygaśnięcie stosunku pracy
Kodeks pracy co do zasady przewiduje trzy przypadki wygaśnięcia umowy pracowniczej. Pierwszym jest śmierć pracownika – z uwagi na to, iż cechą charakterystyczną stosunku pracy jest osobistość świadczenia pracownika, obowiązki wynikające z umowy nie mogą przejść na inną osobę. Drugim powodem jest śmierć pracodawcy jednakże od tej przesłanki przewidziano kilka wyjątków, do których można zaliczyć: przejęcie pracownika przez nowego pracodawcę czy ustanowienie zarządu sukcesyjnego. Ostatnim przypadkiem powodującym wygaśnięcie stosunku pracy jest nieobecność pracownika w pracy w wymiarze przekraczającym 3 miesiące z uwagi na tymczasowe aresztowanie. Dodatkowe okoliczności powodujące wygaśnięcie umowy mogą przewidywać pozakodeksowe przepisy szczególne.