Założenie działalności bez jej rejestracji jest możliwe
Wielokrotnie spotykam się ze sformułowaniami od znajomych mi osób, że rezygnują z możliwości utworzenia działalności, ponieważ wiąże się to z rejestracją w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, a w związku z tym i dodatkowymi kosztami, które często są zbyt duże dla osób dopiero rozpoczynających własny biznes. Jeszcze nie tak dawno, nie było możliwe stworzenie działalności i niespełnienie obowiązku rejestracji. Obecnie jednak, sytuacja ta wygląda inaczej i jest to całkowicie legalne.
Podstawa prawna
Osoba, która planuje założyć działalność powinna w pierwszej kolejności zapoznać się z ustawą Prawo przedsiębiorców (Dz. U. poz. 162 z 2021r.). Zgodnie z aktem normatywnym, artykuł 5, ustęp 1 reguluje kwestię prowadzenia aktywności nieewidencjonowanej, a brzmi on następująco:
„Nie stanowi działalności gospodarczej działalność wykonywana przez osobę fizyczną, której przychód należny z tej działalności nie przekracza w żadnym miesiącu 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia, o którym mowa w ustawie z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2018 r. poz. 2177 oraz z 2019 r. poz. 1564), i która w okresie ostatnich 60 miesięcy nie wykonywała działalności gospodarczej”.
W związku z powyższym, jeżeli spełnione zostaną powyższe warunki, Twoja działalność nie będzie uznana za działalność gospodarczą, a więc nie będzie konieczności jej rejestrowania.
Co to dla mnie oznacza w praktyce?
Możesz prowadzić działalność bez rejestracji jeśli jesteś osobą fizyczną. A kim jest osoba fizyczna? Zgodnie z Kodeksem Cywilnym jest to każdy człowiek, od chwili jej urodzenia do chwili śmierci. W praktyce oznacza to, że każdy z nas jest osobą fizyczną, jeżeli nie jest fundacją, spółką, firmą, zrzeszeniem czy innym tego typu tworem, który nie podlegałby rejestracji działalności jednoosobowej do CEiDG.
Kolejna kwestia, która daje możliwość nierejestrowania się w ZUS to sprawa przychodu z prowadzonej działalności, która w żadnym miesiącu nie może przekroczyć 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Warto tu zaznaczyć, że przychód nie jest tym samym co dochód. Przychodem są pieniądze, które do Ciebie wpłynęły za produkt lub usługę. W przypadku dochodu musisz wziąć po uwagę jeszcze poniesione koszty. Twój biznes nie może przekroczyć 1 400,00 złotych miesięcznie (sytuacja na rok 2021). W roku kolejnym, ta kwota będzie mogła nieco wzrosnąć. Tą informację uzyskasz zaglądając na stronę ZUS do wskaźników, określających minimalne i przeciętne wynagrodzenie. Istotna uwaga. W żadnym miesiącu prowadzenia naszej nierejestrowanej działalności nie możemy przekroczyć ustalonej kwoty, a gdy to zrobimy, pojawi się przed nami konieczność rejestracji (zgodnie z art. 5, ust. 3 ustawy Prawo przedsiębiorców).
„Jeżeli przychód należny z działalności, o której mowa w ust. 1, przekroczył w danym miesiącu wysokość określoną w ust. 1, działalność ta staje się działalnością gospodarczą, począwszy od dnia, w którym nastąpiło przekroczenie wysokości, o którym mowa w ust. 1.”
Ostatni haczyk to możliwość prowadzenia działalności tylko wtedy, gdy startujesz z biznesem po dłuższej przerwie (5 lat) lub robisz to całkowicie po raz pierwszy.
Spełniam warunki, co teraz?
Teraz możesz prowadzić swoją działalność zgodnie z założonym planem biznesowym. Warto o nim pomyśleć, aby firma się rozwijała, a jednocześnie nie przekraczała ustawowych progów i limitów. Pamiętaj, że jeżeli tylko przekroczysz daną kwotę, Twoje działania zyskują miano działalności gospodarczej i w ciągu 7 dni, od kiedy nastąpiła nadwyżka, musisz złożyć wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Nie traktuj tego jednak jako coś negatywnego, ponieważ oznacza to raczej sukces, gdyż Twoje działania zaczęły przynosić wysokie dochody, a jeśli jeszcze tak nie uważasz, to na pewno wyższe niż początkowo planowałeś.
Spełniam warunki, ale chcę zgłosić swoją działalność do ZUS
Nic nie stoi na przeszkodzie by to zrobić. W tej chwili jest to tylko i wyłącznie Twoja decyzja, już bez prawnych ograniczeń i haczyków. Informację tą potwierdzisz również w ww. ustawie.
„Osoba wykonująca działalność, o której mowa w ust. 1, może złożyć wniosek o wpis do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Działalność ta staje się działalnością gospodarczą z dniem określonym we wniosku”.
Własna działalność przy jednoczesnej pracy etatowej
Pracując w dowolnej firmie na etacie również możesz prowadzić działalność gospodarczą, zarówno rejestrowaną jak i nierejestrowaną (przy spełnieniu omówionych warunków). Tu warto jednak zaznaczyć, iż pracując na etacie wykorzystamy kwotę wolną od podatku, więc w tej kwestii dobrze jest dokumentować koszty jakie będziemy ponosić.
Prowadzenie dokumentacji w działalności nierejestrowanej
Mimo, iż nie znajdziemy nigdzie gotowych wzorów do prowadzenia dokumentacji dla naszej działalności gospodarczej to wcale nie oznacza, że powinniśmy z nich całkowicie zrezygnować. Powinniśmy zatem założyć (chociażby uproszczoną) ewidencję sprzedaży, w której określamy datę sprzedaży, jej wartość oraz wartość narastającą, czyli łączną z poprzednią sprzedażą. To zestawienie będzie szczególnie przydatne, gdy będziemy chcieli zostać zwolnieni z podatku VAT.
Razem z zestawieniem, należałoby gromadzić i dokumenty związane z poniesionymi kosztami. Jak każda osoba prawna czy osoba fizyczna możemy pobierać na nasze dane osobowe faktury. Jeżeli nie posiadasz NIPu w każdej chwili możesz wystąpić z wnioskiem identyfikacyjnym do Urzędu Skarbowego o jego nadanie. Zgłoszenie powinno zostać zrealizowane na odpowiednim formularzu w dowolnej z dwóch form: papierowej lub elektronicznej. Posiadanie numeru NIP nie jest naczelnym obowiązkiem, ale warto go mieć przy gromadzeniu dokumentacji wydatków.
W przeciwieństwie do kosztów, dla przedsiębiorcy ważny jest zysk, a więc związana z tym i sprzedaż. Jeżeli z kolei to ją chcemy udokumentować to możemy wystawić rachunek, zawierający nasze dane oraz informację o sprzedaży. Niektóre firmy będą jednak wymagać od nas faktury i w zasadzie możemy to zrobić, jednak musi to być faktura ze stawką zw., co oznacza zwolniony, bowiem zgodnie z Ustawą z dnia 11 marca 2004 r., o podatku dochodowym od towarów i usług przepisy nie zawierają przeciwskazań do wystawienia Faktury VAT przez osobę prowadzącą nieewidencjonowaną działalność. W Internecie istnieje wiele darmowych programów, które umożliwią stworzenie tego rodzaju faktury. Mają one swoje limity, jednak może się okazać, że na początek będzie to na potrzeby Twojej działalności wystarczające.
Opodatkowanie działalności
Osoba początkująca często ma problem z opodatkowaniem działalności w związku z wykazaniem dochodu w PIT. Tutaj nie dostaniemy z rąk księgowej gotowych formularzy i propozycji pomocy. O to musimy zadbać sami. Dochody z tego rodzaju działalności zapisujemy w zeznaniu rocznym i składamy formularz PIT-36. W tej kwestii interesuje nas punkt pod nazwą „Inne źródła”. Przychody i koszty wpisujemy samodzielnie a dochód powinien wypełnić się automatycznie przy wykorzystaniu elektronicznych formularzy dostępnych m.in. na stronie Ministerstwa Finansów.
Własna działalność przy jednoczesnej umowie zlecenie
Prowadzenie nieewidencjonowanej działalności również nie koliduje z możliwością działania za zasadzie umowa zlecenie, czy umowa o dzieło. Kwoty, które otrzymujemy z tego tytułu w przeciwieństwie do umowy o pracę nie będą liczone do limitu: do 50% minimalnej krajowej. Tu jednak pojawia się ważna sugestia, ponieważ gdy prowadzimy tego samego rodzaju usługi w umowie cywilnoprawnej, co w działalności nierejestrowanej i przekroczą one łącznie ustalony limit to mogą zostać uznane za działalność gospodarczą.
Działalność nieewidencjonowana wymagająca zezwolenia
Jeżeli chcesz prowadzić niezarejestrowaną działalność gospodarczą, która będzie wymagała od Ciebie dodatkowych zezwoleń, zgód, badań czy innych tego typu kwestii, to może się okazać, że pojawi się konieczność rejestracji firmy w CEIDG, ponieważ często otrzymanie zgody wiąże się automatycznie z rejestracją działalności.
Kasa fiskalna nie jest dla mnie
Wiele osób zastanawia się, czy prowadząc niezarejestrowaną działalność ma obowiązek posiadania kasy fiskalnej. Otóż co do zasady nie masz takiego obowiązku. Pojawia się on jednak w sytuacji, kiedy roczny obrót przekroczyłby kwotę 20 000,00 złotych, jednak wtedy nie mógłbyś prowadzić działalności bez zgłoszenia jej do ZUS i CEiDG. Jak w większości przypadków, jest jeszcze jedna uwaga. Prowadzenie niektórych działalności zobowiązuje do posiadania kasy fiskalnej i jest nią m.in. przewóz osób.
Limit czasowy na prowadzenie tego typu działalności
Nie istnieje coś takiego jak limit czasowy na prowadzenie działalności nierejestrowanej. Jeśli spełniasz powyższe obowiązki to jest to dla Ciebie wystarczające. Jedyne, co warto analizować na bieżąco to pojawiające się przepisy, ponieważ one często ulegają licznym modyfikacjom lub całkowitym zmianom. Przecież jeszcze niedawno w ogóle nie było mowy o tego rodzaju działalności. Zatem możesz prowadzić działalność nierejestrowaną tak długo jak będą obowiązywały obecne przepisy.
Podsumowanie
Jeśli zatem już dawno myślałeś o założeniu działalności, jednak nie chciałeś tego zrobić ze względu na jej rejestrację to nie musisz już się o to martwić, ponieważ jeśli spełniasz warunki, które pojawiają się w ustawie Prawo przedsiębiorców, to możesz to zrobić bez przeszkód. Ze swojej strony polecam jednak zaplanować swoje działania, tworząc chociażby wstępny plan biznesowy, a później prowadzić podstawową dokumentację ewidencjonującą Twoje przychody oraz koszty.
Jednoosobowa działalność może być dodatkowym źródłem dochodu, a w przyszłości zamienić się nawet na główne źródło dochodów. Wtedy nie są konieczne dodatkowe umowy o pracę a my pracujemy nad własną marką, własnym biznesem. Tego rodzaju działalność ma swoje przywileje, ponieważ w tym przypadku:
- nie musimy zgłaszać działalności gospodarczej w ewidencji przedsiębiorców tj. CEIDG, Urzędzie Skarbowym i GUS,
- nie musimy płacić z tego tytułu składek w ZUS,
- nie musimy dodatkowo płacić zaliczek na podatek,
- nie musimy prowadzić rozbudowanej księgowości a jedynie uproszczoną ewidencję sprzedaży,
- nie ponosimy kosztów założenia działalności gospodarczej,
- nie mamy wymogów tworzenia kapitału przedsiębiorstwa.
Możemy znaleźć jeszcze kilka z nich, jednak one pojawią się na drodze indywidualnej pracy nad działalnością.